Epitafium Jana Sakrana
Można zaliczyć to epitafium do najlepszych artystycznie i najbardziej ekspresyjnych dzieł malarstwa krakowskiego 1. połowy XVI w.
Jan z Oświęcimia (1443–1527)
W latach 1467–1475 przebywał w Rzymie. Po powrocie do Polski przyczynił się znacząco do propagowania humanizmu w naszej ojczyźnie. Przyjął wtedy nazwisko Sakran (Sacranus). Kilkakrotnie pełnił funkcję rektora Akademii Krakowskiej. Był nadwornym teologiem i spowiednikiem królów: Jana Olbrachta (1459–1501), Aleksandra Jagiellończyka (1461–1506) i Zygmunta I Starego (1467–1548). Zgodnie z testamentem Sakrana, Akademia Krakowska otrzymała po śmierci jego bogatą bibliotekę.
Epitafium Jana Sakrana
Pod obrazem znajduje się malowany napis, którego autorem jest poeta biskup Andrzej Krzycki:
„Conditur hoc tumult speciosi cultor honesti: / Sacranus: studii nec minor ille sacri / Quem non ante diem: sed euntibus ordine fatis / [Contigit id paucis], abstulit atra dies / Ante poliquam regna adiit pallas tulit illi / Dona sua: et charitas dat simul alma venus, / Scilicet: ut donis tantis memorabile posset / Perpetuumq[ue] decus conciliare sibi / Retorices studium confert hanc primus in urbem / In teneram pubem: non sine laude docet / Non adeo phebum satyri nec tam orphea silvae / Q[ua]m sequitur q[ue] colirq[ue] hunc studiosa choors / Illius ori inerat dulcis facundia: per quam / Ad summum evasit conspicuumq[ue] decus / Regibus et nostris qui dant sua premia laudi / Condecorantq[ue] bonos: non nisi cha rus erat / Abs qui bus ampla tulit meritis pro ingentib[us] ille / Munera: quae plebem contulit intenuem / Post ubi parca Xerox fatalia stamin[em] rupit / Spiritus astra adiit: membra teguntur humo”.
Epitafium
Epitafium Jana Sakrana
Dzięki efektom światłocienia, precyzyjnemu rysunkowi i oddaniu specyficznego klimatu towarzyszącemu przeżywaniu cierpienia, śmierci i nadziei zbawienia niewątpliwie można zaliczyć to epitafium do najlepszych artystycznie i najbardziej ekspresyjnych dzieł malarstwa krakowskiego 1. połowy XVI w. Należy ono do nielicznych epitafiów z tego okresu znajdujących się na terenie Małopolski. Zdaniem Walickiego, interesujące ikonograficznie jest umieszczenie na tym obrazie aż trzech świętych Janów, którzy symbolizują następujące cnoty zmarłego: Ewangelista – miłość wierną, Jałmużnik – miłosierdzie, Chrzciciel jako święty prostujący ścieżki, który poleca Jezusowi osobę zmarłego.
W prawej części obrazu Chrystusa Boleściwego podtrzymuje św. Jan Ewangelista. Po lewej stronie Jezusa stoi opłakująca go Matka Boża, za nią św. Jan Chrzciciel z Barankiem na księdze. Wskazuje on na postać kanonika Jana Sakrana, klęczącego poniżej. Za Janem Chrzcicielem umieszczony został św. Jan Jałmużnik. Obok Sakrana, który adoruje Chrystusa, znajduje się tarcza z jego herbem – Wieniawa. W mrocznym, rozjaśnionym na horyzoncie tle gęste drzewa, za którymi pojawiają się zarysy wzgórza z obronnym zamkiem. Renesansowe obramienie typu architektonicznego, z pilastrami podtrzymującymi belkowanie; na jego fryzie malowana dekoracja z dwoma gryfami i wicią roślinną.
